Vocht in woningen en gebouwen

Overlast van plaagdieren, schimmels of zwam is gerelateerd aan te vochtige woningen of gebouwen. Wanneer alleen een bestrijding wordt ingezet en er niet gekeken wordt waarom de woning of het gebouw vochtig is, dan is de oorzaak niet weggenomen en het is afwachten op herhaling.

En ook wanneer er geen plaagdieren aanwezig zijn, is het voorkomen en oplossen van vochtproblemen heel belangrijk. Vocht kan namelijk niet alleen plaagdieren veroorzaken, maar ook schade aan materialen. Een vochtig huis verwarmen is ook nog eens kostbaar en het huis wordt nooit duurzaam. Door metingen van de relatieve luchtvochtigheid en meten van constructies zoals de fundering en muren kan gekeken worden of een woning  te vochtig is.

Als oorzaak van een te veel aan vocht in een ruimte wordt vaak gewezen op lekkages, isolatie, grondwater op optrekkend vocht. Maar om te begrijpen dat dit geen oorzaak kan/hoeft te zijn, is het belangrijk om te weten hoe vocht zich verplaatst in een gebouw.

Wat u moet weten over vocht

Warme lucht houdt meer vocht vast dan koude lucht.  Wanneer er ergens een vochtbron is, gaat door verdamping de relatieve luchtvochtigheid omhoog en neemt de dampdruk toe. Dampdruk gaat door alle lagen van een gebouw of aangrenzende ruimtes.

Alles in de natuur wil in evenwicht komen, dus hoge dampdruk gaat naar lage dampdruk (in de winter van binnen naar buiten en in de zomer van buiten naar binnen). De warme binnenruimte en de koude buitenzijde van een gebouw zorgen voor een temperatuurverschil. Dit temperatuurverschil wordt vergroot door geleiding via materiaal. Dit noem je een bouwknoop (voorheen koudebrug genoemd). Bij een bouwknoop ontstaat een dauwpunt waar de warme lucht afkoelt en het vocht in de lucht gaat condenseren. Dit is bijvoorbeeld te zien op ramen of leidingen, maar dit gebeurt ook binnenin een constructie. Het gevolg is dat er vocht ontstaat op plaatsen waar u het niet kunt zien, maar ook niet verwacht.

Optrekkend vocht bestaat niet

Vaak gooit men vochtproblemen op ‘optrekkend of opstijgend vocht’. Maar dit bestaat niet, tenminste niet in die mate waarin men denkt. Je kunt het zelf testen. Wanneer je drie bakstenen in permanent water plaatst, dan trekt het vocht door de capillaire werking van het materiaal máximaal één steen omhoog. Let op: in permanent water! Wanneer je dus hoger gelegen vochtschade ziet, heeft dit nooit iets te maken met optrekkend vocht.

Ventilatie

Vaak wordt meer ventileren als oplossing gezien voor een vochtprobleem. Het ventileren van leefruimtes is echter alleen bedoeld voor het afvoeren van het kleine beetje co2 dat ontstaat en wat vervuilende stofjes. En ventileren van de kruipruimte is bedoeld om eventueel bodemvocht en Radongas, dat in delen van Nederland uit de bodem van nature voorkomt, af te voeren.

Het is wel zo dat door het extra ventileren van de kruipruimte de dampdruk eerder naar buiten kan, waardoor er een soort evenwicht ontstaat. Maar dit is slechts symptoombestrijding en geen oplossing voor de daadwerkelijke oorzaak van het vocht.

Bewonersgedrag

Bewonersgedrag wordt vaak genoemd als oorzaak van vocht. Maar een mens produceert bij lange na niet zoveel vocht dat ramen beslaan of dat er schimmels ontstaan in de badkamer. Het kan wel de druppel zijn die de emmer doet overlopen.

Is isoleren een oorzaak van vocht? Nee, een isolatie produceert immers geen vocht. Wat er wel gebeurt is dat bouwknopen zich verplaatsen. Immers, door het isoleren wordt het op de plaats van een voormalig bouwknoop warmer. Echter, er zullen altijd koudere plaatsen blijven en dus bouwknopen ontstaan. Vaak verder de constructie in (en dus onzichtbaar).

Een huis met een te veel aan vocht, moet je in eerste instantie nooit isoleren, want de natte isolatie geleidt warmte 28 maal sneller. Is het vochtprobleem opgelost, dan kun je pas gaan denken aan isoleren.

Vocht = duur!

Naast het ontstaan van plaagdieren en vochtschade, is een te vochtig huis ook een grote kostenpost. Een natte woning wordt nooit duurzaam. Het verdampen van vocht kost veel energie. Een warmtepomp en vloerverwarming zijn prima om een woning goed te verwarmen, maar er gaat heel veel energie verloren om het te veel aan vocht eerst te verdampen en om natte materialen te drogen. Een warmtepomp zou dan overuren moeten draaien, en dat gaat niet met een lage warmtebron. Want deze heeft de capaciteit daar niet voor zoals een cv dat wel kan. Het verwarmen van vochtige lucht kost veel meer energie (en is dus kostbaarder) dan het verwarmen van droge lucht.

Vervolgschade

Hout is een veel gebruikt materiaal in gebouwen. Hout mag even een keer nat worden maar moet ook in een korte tijd weer kunnen drogen. Gebeurt dit niet of te vaak dan loop je risico op bruine boommieren, houtworm, boktor, schimmels zoals oppervlakteschimmels, de kelderzwam en de huiszwam.

Het loskomen van stucwerk of verflagen is ook een gevolg van vocht. Oplosbare zouten die in metselstenen aanwezig zijn, worden door water opgelost en meegevoerd. Het water verdampt en de zouten blijven achter en zetten door droging uit en drukken zo het stucwerk/verflaag los. Het zelfde gebeurt als het water bevriest. Water zet uit als het bevriest en drukt de verf of stuclaag los.

Lekkende afvoerleidingen

Afvoerleidingen moeten  natuurlijk lekdicht te zijn. Zowel binnen als buiten. Maar toch zijn er situaties met het afkoppelen van het regenwater bijvoorbeeld van het vuilwaterriool dat er gebruikt wordt gemaakt van een zinkput. Of dat het vuilwaterriool op het solide binnenwerk met de overgang naar buiten de buis is geknikt door het bv inklinken van de aarde. Of in groeien van wortels.

Maar wat is dan de oplossing?

Omdat er zoveel oorzaken kunnen zijn voor het vochtprobleem, begint de oplossing bij goed onderzoek. Natuurlijk is het verstandig om de voor de hand liggende problemen – zoals lekkages e.d. – eerst op te lossen. Maar een onderzoek is niet alleen verstandig omdat er nog andere, niet-zichtbare oorzaken kunnen zijn, maar ook omdat het herstel van een probleem gedekt kan zijn door uw opstalverzekering. Kies voor dit onderzoek een gerenommeerd en gespecialiseerd bedrijf.

Wanneer is het opgelost?

Wanneer u herstelwerkzaamheden heeft laten uitvoeren, dan moet gecontroleerd worden of de maatregelen het gewenste effect hebben. In de winter moet een gebouw na een groot vochtprobleem met 3 maanden droog zijn en in de zomer met 2 maanden. Is dit niet het geval, dan moet u op zoek gaan naar een ‘derde’ oorzaak.